W rocznicę wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau w 1945 roku, obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu. W 1940 roku w Oświęcimiu Brzezince, wcielonym dekretem Hitlera do Niemiec, władze niemieckie utworzyły obóz przeznaczony początkowo do osadzania więźniów politycznych i opozycji, głównie Polaków. Rozbudowywany był on potem stopniowo w główne miejsce masowej eksterminacji około 1,1 miliona Żydów z całej Europy, a także 140–150 tysięcy Polaków, około 23 tysięcy Romów, około 12 tysięcy jeńców radzieckich oraz ofiar innych narodowości. W obozach Auschwitz, Birkenau, Monowitz i podobozach, doczekało wyzwolenia łącznie około 7,5 tysiąca więźniów.
19 września 1940 roku, do Auschwitz dobrowolnie dostał się Witold Pilecki , który po przedstawieniu planu działania przełożonym, otrzymał zgodę na akcję od Komendanta Głównego Związku Walki Zbrojnej, gen. Stefana „Grota” Roweckiego. Jako więzień nr 4859, pod nazwiskiem Tomasza Serafińskiego spędził tam 2 lata i siedem miesięcy. Do obozu poszedł z misją zorganizowania konspiracji wojskowej i zdobycia wiarygodnych danych o zbrodniach popełnianych przez Niemców. Jako autor pierwszych na świecie raportów z Auschwitz, już w 1942 roku, za pośrednictwem kurierów Polski podziemnej, przekazał informacje do Rządu Polskiego w Londynie o niemieckim bestialstwie i realizacji planów eksterminacyjnych narodów podbitych przez III Rzeszę. Po ucieczce i uzupełnieniu obozowych notatek, Rotmistrz Pilecki sporządził już we Włoszech, swój pełen „Raport”, w którym pisał m.in.: „Gdy wychodziłem z Oświęcimia (27 IV 1943), zginęło [już] 97 tysięcy numerowanych więźniów. Nie ma to nic wspólnego z ilością ludzi, których masami, bez ewidencjonowania, gazowano i palono. Zginęło [ich] ponad dwa miliony. Podawałem te liczby oględnie, żeby nie przesadzić.”
Dr Adam Cyra, autor biografii „Ochotnik do Auschwitz”, wieloletni pracownik naukowy Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, opisuje m.in. tajemnice raportu Pileckiego, a także dlaczego nie doszło do ekranizacji wyczynów rotmistrza, choć był już gotowy scenariusz napisany w Hollywood: